منسوجات و مواد رنگ زاي مصرفی براي رنگ رزي آنها محیط هاي مغذي براي رشد باکتري ها محسوب می شوند. لذا براي جلوگیري از رشد باکتریها، ساخت منسوجاتی که داراي خاصیت ضدباکتریایی باشند از اهمیت بالایی برخوردار است. نانوذرات به دلیل خصوصیات غیر معمول نوري، شیمیایی، فوتوالکتروشیمیایی و الکتریکی، مورد توجه دانشمندان هستند.
مشخص شده است که بسیاري از فلزات سنگین در غلظت هاي بسیار کم، باکتري ها را از بین می برند. مکانیسم اصلی تاثیر نانوذرات بر روي باکتري ها از طریق آسیب به DNA، پروتئین و تخریب دیواره سلولی می باشد. فلزاتی نظیر مس، روي و کبالت از جمله مواد ضد باکتري موثر براي تکمیل خاصیت ضد باکتریاي منسوجات به شمار می روند. نانو ذرات نقره نیز براي بسیاري از باکتریهاي گرم منفی و گرم مثبت این خاصیت را دارا هستند اما هیچ ضرري به سلول هاي انسانی و پستانداران نمی رساند.
اکسید روی؛ یک نانوذره با کاربردهای فراوان
در شکل صنعتی، پارچه ها را با نانو ذرات مختلفی مانند نانو ذره نقره سترون کرده و از آنها به منظور جلوگیري یا به حداقل رساندن تاثیر باکتري هاي آسیب زا، مانند استافیلوکوکوس اورئوس، در بیمارستان ها استفاده می کنند. یکی از مهم ترین نانوذرات، اکسید روي یا زینک اکساید با فرمول شیمیایی ZnO است که در بسیاري از کشورها در مقیاس صنعتی استفاده می شود. مکانیسم عمل اکسید روي نیز شبیه سایر نانو ذرات است ولی بیشتر از طریق تخریب دیواره باکتري عمل می کند.
با توجه به این ویژگی نانوذره اکسید روي به عنوان یکی از پرکاربردترین نانوذرات براي مقابله با باکتري هاي گرم منفی و گرم مثبت مورد استفاده قرار گرفته اند. هدف از انجام این مطالعه تعیین اثر نانو ذره ZnO بر باکتري هاي ایجاد کننده عفونتهاي بیمارستانی می باشد.
نانو ذرات اکسید روی یکی از ذرات معدنی پر کاربرد می باشد که به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب مورد توجه صنعتگران قرار گرفته است. از جمله خواص ویژه نانو ذرات Zno می توان به پایداری شیمیایی بالا، ثابت دی الکتریک پایین، فعالیت کاتالیزوری بالا، جذب نور فرو سرخ و فرابنفش و از همه مهم تر خاصیت ضد باکتری اشاره کرد.
کاربردهای مختلف اکسید روی در زمینه های متفاوت
در سالهای اخیر اکسید روی عمدتا به دلیل خواص نوری، الکترونیکی و پیزوالکتریکی منحصربفرد، همچنین کاربرد بالقوه در سلولهای خورشیدی، دیودهای نشر نور آبی، حسگرها و کاهندهها توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
نانو ذرات روی علاوه بر صنایع آرایشی و بهداشتی، سرامیک، لاستیک و… برای تولید پانسمان های طبیعی به منظور درمان زخم ها نیز کاربرد دارد. به علت خاصیت ضد باکتریایی این نانو ذرات، و همچنین به دلیل تضعیف کنندگی اشعه فرا بنفش نور خورشید، از آنها در تولید کرم های ضد آفتاب نیز استفاده می شود.
اشعه خورشید دارای امواج مختلف با انواع طول موج ها از امواج کوتاه مانند پرتوهای ماوراء بنفش تا امواج رادیویی با طول موج های بلند می باشد. یکی از عوامل مهم بیماری های پوستی اشعه UV خورشید است که مقادیر زیاد آن سبب بروز ابتلا به سرطان پوست خواهد شد. یکی از اولین کاربردهای فناوری نانو در صنعت آرایشی و بهداشتی استفاده از نانومواد اکسید فلزی از قبیل اکسید روی و دی اکسید تیتانیوم در کرم های ضد آفتاب می باشد از جمله موارد مهم در این فرمولاسیون عدم ایجاد اثر سفیدی بر روی پوست بعد از استفاده از کرم است. از دیگر مزایای کرم های ضدآفتاب جدید، این است که به وسیله پوست جذب نشده و ایجاد حساسیت (آلرژی) نمی کند.
تولید نانو ذره ها برای محصولات ضد آفتاب روز به روز در حال افزایش می باشد که بیشتر آنها متشکل از نانو دی اکسید تیتانیوم و نانو ذرات اکسید روی هستند.
کاربردهای صنعتی نانو ذرات اکسید روی
این ترکیب در ساخت مواد فراوانی در صنعت مانند پلاستیک، سرامیک، شیشه، سیمان، لاستیک (تایر اتومبیل)، نرم کننده، رنگها، مومها، چسب، غذاها، باتری و… استفاده میشود.
صنعت الکترونیک، صنعت ابزارآلات، ساخت و ساز، دستگاه های الکتریکی، رادیو، لامپ فلورسانس بی سیم، دستگاه ضبط تصویر، دستگاه تنظیم جریان های متغیر برق، فسفر، روان کننده درجه حرارت بالا در موتور های توربین گازی، بازدارنده شعله، جذب سطحی، بازسازی محیط زیست، سنسورهای گاز، رفع آلودگی فوتوکاتالیتیکی، تضعیف نور ماوراء بنفش، الکترود برای سلول های خورشیدی از جمله کاربردهای صنعتی این محصول با ارزش می باشند.
مصارف دارویی
در پزشکی و بهداشت این ترکیب با نام زینک اکساید در پودر بچه، پمادهای پوستی، کرم ضد آفتاب، شامپو ضدشوره و… استفاده میشود. پماد زینک اکساید در درمان ضایعات پوستی مستعد عفونت مانند سوختگی، اگزما، سوختگی پای نوزادان، خراشیدگی و گزش حشرات. ضد التهاب خفیف پوستی و همچنین در ترکیب کالامین به عنوان ضد خارش کاربرد دارد.
اکسید روی دارای خواص مرطوب کننده، آنتی بیوتیکی و دئودورانت است. به دلیل آثار ضد سبوم و منعکس کننده اشعه UV در ترکیب کرمهای ضد آفتاب نیز استفاده میشود.
مصارف آرایشی بهداشتی
اکسید روی مصارف فراوانی در صنایع آرایشی دارد. این ترکیب می تواند اشعه UV خورشید را جذب کرده و از پوست در مقابل آفتاب سوختگی و سایر خسارات اشعه UV محافظت نماید. اکسید روی یکی از مهمترین ترکیبات مواد آرایشی معدنی است. از آنجا که اکسید روی توسط پوست قابل جذب نیست بنابراین باعث هیچ گونه حساسیت پوستی نمی شود و غیر حساسیت زا و غیر جوش زا می باشد.
همچنین در تولید دئودورانت ها و صابون ها کاربرد دارد. این ترکیب در حذف بوی بد بدن و جلوگیری از رویش باکتری ها کمک می کند و بخوبی موجب تسکین هر گونه حساسیت پوستی می شود.
شرکت نانو گستر کیمیاگران آروند، تولید کننده محصولات مبتنی بر فناوری نانو، شروع به تولید نانوذرات اکسید روی با کیفیت خوب و یکنواختی اندازه ذره بالا می باشد. ما قادریم روزانه 100 کیلوگرم از نانوذرات اکسید روی را در قالب بسته بندی های یک کیلوگرمی، 2 کیلوگرمی، 4 کیلوگرمی و 20 کیلوگرمی متناسب با سفارش مشتری تولید کنیم.